RBI आणि बँक ऑफ मॉरिशसमद्धे करार |MPSC Current Affairs In Marathi

आजच्या स्पर्धात्मक परीक्षांच्या तयारीत current affairs meaning in marathi म्हणजेच चालू घडामोडींचा अभ्यास हा सर्वात महत्त्वाचा घटक ठरतो. आर्थिक, सामाजिक, राजकीय तसेच आंतरराष्ट्रीय क्षेत्रातील घडामोडी समजून घेणे आवश्यक आहे. याच अनुषंगाने, भारतीय रिझर्व्ह बँक (RBI) आणि बँक ऑफ मॉरिशस (BoM) यांच्यात मार्च 2025 मध्ये झालेला महत्त्वपूर्ण करार चर्चेत आला आहे. या कराराचा मुख्य उद्देश भारतीय रुपया (INR) आणि मॉरिशस रुपया (MUR) यांच्यातील थेट व्यवहार प्रणाली मजबूत करणे हा आहे. त्यामुळे भविष्यात अमेरिकन डॉलर किंवा इतर तृतीय चलनांवरील अवलंबन कमी होऊन द्विपक्षीय व्यापार अधिक सोपा आणि सुलभ होणार आहे.

RBI – Bank of Mauritius करार: INR-MUR व्यवहार आराखडा (मार्च 2025)

मुख्य मुद्दे (Core Points):

1. करार करणाऱ्या संस्था:

• भारतीय रिझर्व्ह बँक (RBI)
• बँक ऑफ मॉरिशस (BoM)

2. उद्देश:

• सीमापार व्यवहारांमध्ये भारतीय रुपया (INR) आणि मॉरिशस रुपया (MUR) यांचा थेट वापर प्रोत्साहित करणे
• USD किंवा इतर तृतीय चलनांच्या (third-party currencies) अवलंबनात घट

3. सामंजस्य कराराची (MoU) तारीख : 18 मार्च 2025

4. स्वाक्षरी करणारे अधिकारी:

• RBI गव्हर्नर: संजय मल्होत्रा
• BoM गव्हर्नर: रामा कृष्ण सिथानेन (G.C.S.K.)

कराराचे फायदे व उद्दिष्टे:

5. चालू खात्याचे व्यवहार अधिक सोपे होतील :- निर्यात-आयात, पर्यटन, शिक्षण व गुंतवणुकीसाठी सुलभता

6.चलन विनिमय (Currency Conversion) खर्चात बचत:-USD वापर टाळल्यामुळे ट्रान्झॅक्शन कोस्ट कमी होतो

7. भारतीय रुपयाचे आंतरराष्ट्रीयीकरण (Internationalisation of INR): – जागतिक स्तरावर INR ची व्याप्ती वाढवण्याचा प्रयत्न

8. विनिमय दरांचा अधिक स्थिर उपयोग शक्य होतो :-थेट INR-MUR विनिमयामुळे बाजारातील अनिश्चितता कमी होते

पार्श्वभूमी व संदर्भ माहिती:

9. मॉरिशसचा भारताशी घनिष्ठ आर्थिक व सांस्कृतिक संबंध :- अनेक भारतीय मूळचे नागरिक मॉरिशसमध्ये मॉरिशस हा भारताचा FPI आणि FDI मार्गदर्शक देश म्हणून महत्त्वाचा

10. इतर देशांसोबत अशा करारांचे उदाहरण : श्रीलंका, झिंबाब्वे, UAE, रशिया यांच्यासोबतही RBI ने स्थानिक चलन व्यवहारासाठी करार केले आहेत

11.RBI चे दीर्घकालीन धोरण:

• स्थिर, कमी खर्चिक व स्वतंत्र चलन व्यवहार यंत्रणा तयार करणे
• UPI, RuPay, आणि डिजिटल रुपया यांच्याशी संलग्न धोरण

MPSC Current Affairs In Marathi