खाली ‘राज्य आर्थिक मंच पोर्टल’ (States Economic Forum Portal) या विषयावर  सुसंगत व महत्त्वपूर्ण माहिती दिली आहे. |Jagran Josh Daily Current Affairs

राज्य आर्थिक मंच पोर्टल :

1) उद्घाटन:

• उद्घाटन दिनांक: 1 एप्रिल 2025
• उद्घाटन केले: केंद्रीय अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी
• उद्दिष्ट: राज्यांच्या आर्थिक स्थितीचा सखोल अभ्यास व तुलनात्मक विश्लेषण उपलब्ध करून देणे.

2) पोर्टलची निर्मिती:

• निर्मिती संस्था : नीती आयोग (NITI Aayog)
• सहयोगी संस्था: National Council of Applied Economic Research (NCAER)
• नाव: NITI-NCAER States’ Economic Forum

3) उपलब्ध असलेली माहिती:

कालावधी: 1990-91 ते 2022-23 या कालावधीतले 30+ वर्षांचे डेटासेट.

प्रकार:

• • • सामाजिक मापदंड (उदा. शिक्षण, आरोग्य)
    • आर्थिक मापदंड (उदा. जीएसडीपी, बेरोजगारी, उद्योग विकास)
    • वित्तीय मापदंड (उदा. महसूल, खर्च, वित्तीय तूट, कर्ज इ.)

4) या पोर्टलचे वैशिष्ट्य:

• राज्य आणि केंद्रशासित प्रदेशांमधील आर्थिक तुलना करणे शक्य.
• इंटरएक्टिव डॅशबोर्डच्या माध्यमातून डेटा व्हिज्युअलायझेशन.
• अभ्यासक, धोरणकर्ते, संशोधक आणि विद्यार्थ्यांसाठी उपयोगी.
• डेटा ड्रिव्हन निर्णय घेण्यास मदत करणारा उपयुक्त साधन.

5) महत्त्व:

• धोरण आखणीसाठी मार्गदर्शक: राज्यांचे तुलनात्मक आर्थिक प्रदर्शन पाहून केंद्र व राज्य सरकार धोरण ठरवू शकतात.
• डेटा पारदर्शकता: ओपन डेटा आणि ट्रेंड विश्लेषणाच्या दृष्टीने अत्यंत उपयुक्त.

6) अधिक माहिती (Contextual Enrichment):

• NCAER ही भारतातील एक अग्रगण्य स्वतंत्र आर्थिक संशोधन संस्था आहे (स्थापना: 1956).
• हे पोर्टल SDG (Sustainable Development Goals) विश्लेषणासाठीही डेटा उपलब्ध करून देईल अशी अपेक्षा आहे.
• नीती आयोग या पोर्टलद्वारे राज्यांच्या सुधारणात्मक स्पर्धेचा (competitive federalism) भाग म्हणून वापर करेल.

Jagran Josh Daily Current Affairs